G-7 के हो ?

जी 7 विश्वका सात ठूला कथित विकसित र उन्नत अर्थतन्त्र भएका देशहरूको समूह हो जसमा क्यानाडा, फ्रान्स, जर्मनी, इटली, जापान, बेलायत र संयुक्त राज्य अमेरिका पर्छन्। यसलाई सात उच्च आर्थिक हैसियत भएका देशको गठबन्धनका रुपमा समेत वुझिन्छ ।

यस समूहले आफूले आफूलाई  “Community of Values” अर्थात एक समूदाय जसले मूल्यको सम्मान गर्दछ भन्ने हुन्छ । यस संगठनको मुख्य सिद्धान्तहरुमा मानव अधिकारको संरक्षण र स्वतन्त्रता, कानून र प्रजातान्त्रिक शासन, समृद्धि तथा दिगो विकास रहेको छ । 

G-7 समूह निर्माण कसरी भएको ?

G-7 समूको विकास सर्वप्रथम चार राष्ट्रको समूह गठन भई तत्पश्चात क्रमिकरुपमा अन्य सदस्य राष्ट्रहरु थपिदै गई हालको स्वरुप लिएको पाइन्छ ।

  Library Group

वास्तवमा विश्वका मुख्य औद्योगिकीरण भएका राष्ट्रहरुको फोरमको निर्माण गर्ने परिकल्पना सन् १९७३ मा उत्पन्न भएको तेलको संकट भन्दा पहिला नै आएको थियो । सन् १९७३ मार्च २५ मा अमेरिकाकाक वित्त सचिव जर्ज स्कुल्ज (George Schultz) ले यसको परिकल्पना गरी पश्चिम जर्मनी, फ्रान्स र वेलायतका अर्थ मन्त्रीहरुलाई  वासिङटनमा हुन लागेको बैठक भन्दा अगाडी  अनौपचारिकरुपमा भेटी यस विषयमा छलफल गरेका थिए । तत्पश्चात यो प्रस्ताव तत्कालिन अमेरिकी राष्ट्रपति रिचार्ड निक्सनलाई अमेरीकि वित्त सचिवले राखेका थिए । त्यसबखत निक्सन कार्यविशेषले शहर बाहिर जानु परेको जनाउँदै बैठकको लागि ह्वइट हाउस (White House) प्रयोग गर्न अनुमति दिएका थिए । प्रथम पटक G-4 को पहिलो बैठक White House को  भूईँ तल्लामा रहेको  लाइब्रेरीमा बसेको थियो । त्यसैले यी ४ राष्ट्रहरुको पहिलो समूहलाई Library Group भनि नामकरण गरियो ।

G- 5

 सन् १९७३ को मध्य तिर विश्व बैंक र अन्तराष्ट्रिय मुद्रा कोषको वैठकमा अमेरिकाका वित्त सचिव स्कुल्जले जापानलाई पनि आफ्नो समूहमा सामेल गराउन सान्दर्भिक रहेकोले जापानलाई आग्रह गरेका थिए । जापानले पनि उक्त प्रस्तावलाई स्विकार गरी उक्त समूहमा सामेल भयो । ततपश्चात G-5 गठन भयो तर यी ५ राष्ट्रको समूह बनि सक्दा पनि यसको बैठकले औपचारिकताको मान्यता पाएको थिएन ।

सन् १९७४ मा यो समूहमा संलग्न राष्ट्रहरुका प्रमुख वोभिन्न विवादमा फसे । सन् १९७४ मा फ्रेन्च राष्ट्रपति जर्ज पम्पेड्युको निधन भयो र छोटो समयको विचमा फ्रान्समा दुई राष्ट्र प्रमुखहरुको वदलाव भयो। पश्चिम जर्मनका चान्सलर ब्राण्ड, अमेरिकी राष्ट्रपति रिचार्ड निक्सन र जापानीज प्रधानमन्त्री काकुए टानाका सवैले विभिन्न स्क्याण्डलमा फसी पदवाट राजीनामा दिए र उक्त समयमा यो संगठन अस्थिर भयो ।

अमेरिकाका नयाँ राष्ट्रपति गेरार्लड फोर्डको अग्रसरतामा सन् १९७५ मा इटालीलाई समेत सामिल गराई G-6 राष्ट्रको समूहका रुपमा प्रथम औपचारीक सम्मेलन प्रथम पटक आयोजना गरियो। सन् १९७६ मा नै यस संगठनमा क्यानाडा सामेल भयो र औपचारीकरुपमा G-7 राष्ट्रको गठन भयो । तत्पश्चात यस सम्मेलन क्रमिक रुपमा आयोजना गर्दै आएको छ ।  

रुसको प्रवेश र निस्काशन

सन् १९९४ को सम्मेलन पश्चात बेलायतका प्रधानमन्त्रि टोनी ब्लेयर र अमेरीकि राष्ट्रपति बिल क्लिनटनको आग्रहमा रुसका राष्ट्रपति बोरिस येल्स्टिनलाई पर्यवेक्षकका रुपमा आमन्त्रण गरियो । सन् १९९८ को बैठकमा रुसलाई आधिकारिक रुपमा संगठनको सदस्यको रुपमा सामेल भएको हो ।  तर सन् २०१४ मा रुसको क्रिमिया माथिको अतिक्रमण पश्चात रुसलाई आधिकारिक रुपमा निस्काशन गरिएको थियो ।

हालसम्म भएका शिखर सम्मेलनहरु –

1st	15–17 November 1975	France
2nd	27–28 June 1976	United States
3rd	7–8 May 1977	United Kingdom
4th	16–17 July 1978	West Germany
5th	28–29 June 1979	Japan
6th	22–23 June 1980	Italy
7th	20–21 July 1981	Canada
8th	4–6 June 1982	France
9th	28–30 May 1983	United States
10th	7–9 June 1984	United Kingdom
11th	2–4 May 1985	West Germany
12th	4–6 May 1986	Japan
13th	8–10 June 1987	Italy
14th	19–21 June 1988	Canada
15th	14–16 July 1989	France
16th	9–11 July 1990	United States
17th	15–17 July 1991	United Kingdom
18th	6–8 July 1992	Germany
19th	7–9 July 1993	Japan
20th	8–10 July 1994	Italy
21st	15–17 June 1995	Canada
22nd	27–29 June 1996	France
23rd	20–22 June 1997	United States
24th	15–17 May 1998	United Kingdom
25th	18–20 June 1999	Germany
26th	21–23 July 2000	Japan
27th	21–22 July 2001	Italy
28th	26–27 June 2002	Canada
29th	1–3 June 2003	France
30th	8–10 June 2004	United States
31st	6–8 July 2005	United Kingdom
32nd	15–17 July 2006	Russia
33rd	6–8 June 2007	Germany
34th	7–9 July 2008	Japan
35th	8–10 July 2009	Italy
36th	25–26 June 2010[43]	Canada
37th	26–27 May 2011	France
38th	18–19 May 2012	United States
39th	17–18 June 2013	United Kingdom
40th	4–5 June 2014	European Union
41st	7–8 June 2015	Germany
42nd	26–27 May 2016[58][59]	Japan
43rd	26–27 May 2017[62]	Italy
44th	8–9 June 2018	Canada
45th	24–26 August 2019	France
46th	Cancelled	United States (original host)  None
47th	11–13 June 2021	United Kingdom
48th	TBD 2022	Germany
49th	TBD, 2023	Japan
50th	TBD, 2024	Italy